Mụn trứng cá ở tuổi dậy thì: nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa

Mụn trứng cá ở tuổi dậy thì thường có thể tự điều trị ở mức độ nhẹ. Tuy nhiên, khi mức độ trung bình và nặng, việc điều trị đòi hỏi sự chú ý đặc biệt. Ngoài việc sử dụng thuốc uống và thuốc bôi, cần xem xét nhiều khía cạnh khác khi chăm sóc da để đồng thời giúp phục hồi da và ngăn ngừa mụn hiệu quả. 

Trong lĩnh vực y khoa, việc điều trị luôn bao gồm cả việc chăm sóc và dinh dưỡng để giúp cơ thể phục hồi về trạng thái bình thường. Trong lĩnh vực da liễu, việc điều trị da luôn phải kết hợp với việc chăm sóc da để đảm bảo rằng da có thể phục hồi và trở về trạng thái bình thường.

Vì sao mụn trứng cá lại xuất hiện ở tuổi dậy thì?

Sự xuất hiện của mụn trứng cá ở tuổi teen có nguyên nhân chủ yếu như sau:

Trong tất cả các độ tuổi, mụn trứng cá có thể xuất hiện, nhưng tuổi teen - thời kỳ dậy thì (từ 8 - 25 tuổi) - thường là giai đoạn mà hầu hết nam và nữ đều trải qua tình trạng này ở mức độ khác nhau. Lý do chính là vì giai đoạn này đi kèm với sự thay đổi mạnh về hormone, làm cho tuyến dầu nhờn trong da hoạt động mạnh hơn. Sự tăng cường của dầu nhờn này kết hợp với việc lỗ chân lông bị tắc nghẽn, tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn gây mụn phát triển, từ đó tăng nguy cơ xuất hiện mụn trứng cá trong thời kỳ dậy thì.

Nguyên nhân gây ra mụn trứng cá ở tuổi dậy thì bạn cần biết

Mụn trứng cá ở tuổi dậy thì có nguyên nhân chính đến từ những thay đổi nội tiết, cùng với sự ảnh hưởng của các yếu tố khác như chăm sóc da và thói quen sinh hoạt/ăn uống.

1. Sự gia tăng của hormone androgen: 

Khi đến giai đoạn tuổi dậy thì, một sự thay đổi quan trọng xảy ra trong cơ thể là sự gia tăng của hormone androgen, một loại hormone liên quan đến hệ thống sinh dục. Sự gia tăng này kích thích hoạt động của các tuyến dầu nhờn trên da. Kết quả là da bắt đầu sản xuất một lượng quá mức dầu nhờn, gọi là bã nhờn. Quá nhiều dầu nhờn này có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông trên da và tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn phát triển. Khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn, có thể hình thành nhân mụn, được gọi là mụn đầu trắng. Khi nhân mụn bị tiếp xúc với không khí và oxy hóa, chúng có thể biến thành mụn đầu đen. Nếu vi khuẩn xâm nhập vào lỗ chân lông, có thể dẫn đến viêm nhiễm, tạo ra mụn mủ sưng đỏ và gây đau đớn.

2. Vệ sinh da mặt không đúng cách: 

Đặc biệt trong môi trường nhiệt đới, nơi có khí hậu nóng ẩm, trẻ em thường mồ hôi nhiều. Nếu không chú ý đến việc giữ vệ sinh cho da mặt hoặc sử dụng sản phẩm làm sạch không phù hợp, hoặc thực hiện các phương pháp chăm sóc da không đúng cách (như việc sử dụng tẩy tế bào chết quá thường xuyên và gây kích ứng cho da), đều có thể là nguyên nhân góp phần gây mụn trứng cá trong giai đoạn tuổi dậy thì. Việc giữ vệ sinh da mặt và chọn sản phẩm chăm sóc da phù hợp là quan trọng để ngăn ngừa tình trạng này.

3. Một số nguyên nhân khác gây ra mụn trứng cá: 

Ngoài sự biến đổi hormone, còn có nhiều yếu tố khác có thể đóng vai trò trong việc gây ra mụn trứng cá ở tuổi dậy thì. Các yếu tố này bao gồm:

   a. Tâm trạng căng thẳng thường xuyên: Stress và áp lực tinh thần có thể gây ra các thay đổi trong hệ thống hormone và tăng cường hoạt động của tuyến dầu nhờn, dẫn đến mụn trứng cá.

   b. Sử dụng mỹ phẩm và kem dưỡng da không phù hợp: Sử dụng các sản phẩm làm đẹp không phù hợp với loại da của bạn có thể tạo điều kiện cho tắc nghẽn lỗ chân lông và gây mụn.

   c. Sử dụng thuốc nhuộm tóc hoặc sản phẩm hóa học tiếp xúc với da: Một số sản phẩm hóa học có thể gây kích ứng da và tăng nguy cơ tắc nghẽn lỗ chân lông, góp phần gây mụn trứng cá.

   d. Chế độ sinh hoạt không lành mạnh: Sự thiếu nước, thói quen thức khuya, và một chế độ ăn uống giàu đồ dầu mỡ có thể làm tình trạng mụn trở nên phức tạp hơn. Cân nhắc thay đổi thói quen này có thể giúp kiểm soát mụn.

4. Dấu hiệu nhận biết mụn trứng cá ở tuổi dậy thì có thể bao gồm:

Các triệu chứng của mụn trứng cá ở tuổi dậy thì có thể biến đổi tùy theo mức độ nghiêm trọng. Tuy nhiên, bạn có thể nhận biết chúng dựa trên các dấu hiệu xuất hiện trên các khu vực da có tuyến dầu nhờn tập trung, bao gồm mặt, ngực, lưng, vai và cánh tay trên. Các dấu hiệu bao gồm sự tắc nghẽn lỗ chân lông, mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn mủ, và u nang chứa mủ hoặc dịch, thường xuất hiện với số lượng lớn và kéo dài một thời gian dài.

5. Một số loại mụn trứng cá ở tuổi dậy thì mà bạn thường gặp:

1. Mụn không viêm (non-inflammatory acne): Loại mụn này thường được xem là tương đối nhẹ và dễ điều trị. Đặc trưng của mụn không viêm là có mụn cứng và thường bao gồm hai loại:

   a. Mụn đầu đen (blackheads): Mụn này xuất hiện khi vi khuẩn, tế bào chết hoặc dầu nhờn bị oxi hóa ở mở của nang lông da, tạo thành các đốm mụn màu đen.

   b. Mụn đầu trắng (whiteheads): Lỗ chân lông cũng bị tắc nghẽn bởi tế bào da chết, dầu thừa hoặc vi khuẩn, nhưng khác với mụn đầu đen, nang lông bị tắc này đóng lại, tạo thành đầu mụn màu trắng.

Những loại mụn không viêm thường ít gây đau đớn và tổn thương da, và chúng thường dễ dàng điều trị hơn so với các loại mụn viêm nhiễm.

2. Mụn do viêm (inflammatory acne): Loại mụn này thường gây tổn thương nghiêm trọng hơn, bao gồm các triệu chứng như mụn to, sưng nhức, tấy đỏ, nguy cơ nhiễm trùng và khả năng để lại sẹo cao. Dạng mụn trứng cá do viêm phổ biến ở tuổi dậy thì bao gồm:

   a. Mụn sần (papules): Đây là những nốt mụn nhỏ, sưng to, thường có màu đỏ hoặc hồng. Chúng thường nhạy cảm và dễ bị tổn thương khi bạn cố nặn mụn. Nếu mụn sần xuất hiện nhiều, đây có thể là dấu hiệu cho thấy tình trạng mụn trứng cá không còn ở mức nhẹ mà đang ở mức trung bình đến nặng.

   b. Mụn mủ (pustules): Loại này khá giống với mụn đầu trắng bình thường, nhưng có vòng tròn nhỏ màu đỏ quanh chân mụn, cho thấy da đang bị viêm. Mụn mủ chứa mủ có màu vàng hoặc trắng. Tránh tự nặn mụn mủ để tránh làm tăng nguy cơ viêm nhiễm nặng hơn hoặc để lại sẹo.

   c. Mụn bọc (nodules): Thường xuất hiện nhiều ở nam giới hơn nữ giới và là tình trạng vi khuẩn viêm sâu vào cấu trúc da. Mụn bọc cũng có thể xuất hiện nhiều ở vùng ngực và lưng. Chúng có thể gây đau đớn, sưng to và tấy đỏ nặng, và có khả năng tái phát nếu không được xử lý đúng cách.

   d. Mụn dạng nang (cysts): Đây là loại mụn dưới da, có kích thước lớn (có thể bằng hạt đậu) và chứa mủ hoặc dịch. Mụn dạng nang gây đau đớn và khi lấy nhân mụn có nguy cơ để lại sẹo, do chúng nằm sâu vào da và tác động mạnh vào cấu trúc da.

6. Cách điều trị mụn trứng cá tuổi dậy thì

Điều trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì đòi hỏi sự chăm sóc đúng cách và sử dụng các phương pháp phù hợp để giảm tổn thương cho da. Dưới đây là một số phương pháp điều trị mụn trứng cá:

1. Sử dụng thuốc bôi:

   a. Acid Salicylic: Axit salicylic giúp ngăn ngừa tắc nghẽn lỗ chân lông, làm sạch bã nhờn và tế bào da chết.

   b. Acid Azelaic: Loại acid này giúp làm sạch lỗ chân lông, giảm vi khuẩn, và hạn chế nguy cơ mụn tái phát. Tuy nhiên, acid azelaic thường hiệu quả hơn đối với các trường hợp mụn trứng cá từ nhẹ đến vừa.

   c. Benzoyl Peroxide (BPO): BPO là một chất diệt khuẩn và giúp làm bong lớp sừng da, thường được sử dụng để điều trị mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn bọc, và mụn viêm.

   d. Retinol: Retinol, một dẫn xuất từ vitamin A, giúp kiểm soát dầu thừa, làm thông thoáng nang lông, và giảm mụn trứng cá. Ngoài ra, nó còn có công dụng chống lão hóa và giúp da sáng màu.

   e. Clindamycin: Clindamycin là một loại thuốc kháng sinh, ức chế sự phát triển của vi khuẩn và giúp giảm viêm nhiễm da. Nó thường được sử dụng trong điều trị mụn trứng cá, đặc biệt là các trường hợp mụn vừa đến nặng. Có thể dùng dưới dạng thuốc bôi hoặc thuốc uống.

Cần lưu ý rằng việc sử dụng các sản phẩm chứa thuốc bôi cần được theo dõi và hướng dẫn bởi bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu để đảm bảo hiệu quả và tránh tác dụng phụ không mong muốn.

2. Sử dụng các biện pháp tự nhiên để trị mụn trứng cá:

   a. Nước chanh tươi: Nước chanh có tính kháng khuẩn và giúp làm se da. Đối với các trường hợp mụn trứng cá ở mức nhẹ, bạn có thể sử dụng tăm bông để chấm nhẹ nước chanh lên mụn. Đợi trong vài giây và sau đó rửa sạch. Bạn có thể thực hiện điều này vài lần trong ngày, nhưng nên hạn chế việc sử dụng nước chanh khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

   b. Mật ong: Mật ong có tính kháng khuẩn và có khả năng làm dịu da. Bạn có thể sử dụng mật ong trực tiếp lên mụn hoặc kết hợp nó với các thành phần khác như sữa chua, chuối, hoặc yến mạch để tạo thành mặt nạ dưỡng da trị mụn. Lưu ý sử dụng mật ong nguyên chất và tránh dùng quá nhiều để tránh gây kích ứng cho da, đặc biệt là da nhạy cảm.

Các biện pháp tự nhiên có thể giúp làm giảm tình trạng mụn trứng cá ở mức độ nhẹ đến trung bình, nhưng cần sử dụng cẩn thận và kiên nhẫn để đạt được hiệu quả tốt nhất.

3. Sử dụng kem trị mụn trong điều trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì:

Kem trị mụn thường là một lựa chọn phổ biến để điều trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì, vì chúng tiện lợi và có hiệu quả trong một số trường hợp. Tuy nhiên, để đạt được kết quả tốt, bạn nên lựa chọn sản phẩm kem phù hợp với loại da của mình. Ví dụ, nếu bạn có da khô, thì nên tránh sử dụng kem có tính chất kìm dầu.

Để tận dụng tối đa lợi ích từ kem trị mụn, bạn cũng cần chú ý đến các bước chăm sóc da khác như làm sạch da, cung cấp độ ẩm cho da, và sử dụng sản phẩm chống lão hóa để giúp da phục hồi nhanh chóng và ngăn ngừa tình trạng mụn tái phát một cách hiệu quả.

7. Cách phòng ngừa mụn trứng cá ở tuổi dậy thì đơn giản:

Để phòng ngừa mụn trứng cá ở tuổi dậy thì, có một số thói quen và biện pháp bạn có thể thực hiện:

1. Tuân thủ liệu trình điều trị: Nếu bạn đang dùng thuốc điều trị mụn theo toa, hãy đảm bảo tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ và kiên trì trong việc sử dụng thuốc. Đôi khi, kết quả có thể mất một thời gian để hiển thị, và cần ít nhất 6-8 tuần để thấy sự cải thiện đáng kể, và thậm chí cần đến 6 tháng trở lên để da hoàn toàn khỏi mụn.

2. Chăm sóc da hằng ngày:
  - Sử dụng sữa rửa mặt phù hợp với loại da của bạn (da nhờn, khô, hoặc hỗn hợp) và rửa mặt hai lần mỗi ngày.
  - Sử dụng sản phẩm chứa adapalene để giúp làm thông thoáng lỗ chân lông sau khi rửa mặt.
  - Tránh tẩy tế bào chết quá nhiều hoặc rửa mặt quá thường xuyên để tránh làm tổn thương da.

3. Hạn chế tiếp xúc tay với da mặt: Tránh việc chạm tay vào vùng da mặt, vì tay có thể mang vi khuẩn và dầu gây mụn.

4. Sử dụng khẩu trang: Đeo khẩu trang và thay nó thường xuyên, đặc biệt trong những điều kiện môi trường ô nhiễm hoặc khi bạn phải tiếp xúc với nhiều người.

5. Chăm sóc da đầu: Nếu bạn có tóc dài hoặc da đầu dầu, hãy gội đầu hàng ngày để ngăn tóc và dầu gây mụn tiếp xúc với da mặt.

6. Hạn chế sử dụng mỹ phẩm: Tránh sử dụng quá nhiều mỹ phẩm trên da, đặc biệt là các sản phẩm chứa dầu hoặc chất làm dày.

7. Bảo vệ da khỏi tác động bên ngoài:
  - Sử dụng kem chống nắng khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
  - Bảo vệ da khỏi khói bụi và các vật dụng gây ma sát như điện thoại di động và trang sức.

8. Hạn chế căng thẳng và lo lắng: Căng thẳng có thể gây ra sự gia tăng của hormone, gây ra tình trạng mụn trứng cá. Thực hành các biện pháp giảm căng thẳng và quản lý tâm lý có thể giúp kiểm soát mụn trứng cá hiệu quả hơn.

Một điều quan trọng nữa để hạn chế mụn trứng cá tuổi dậy thì đó là bạn nên đến spa 1 tuần 1 lần để được lấy nhân mụn hoặc chăm sóc da đúng cách giúp làn da mịn màng và khỏe mạnh.